In de les Siergrassen tijdens de vakopleiding voor Beplantingsadviseur vragen studenten mij regelmatig: “Wat doet gras eigenlijk voor het ecosysteem, de biodiversiteit?” Een logische vraag. Want, de beestjes waar we meestal op letten of het goed gaat met de fauna in een tuin – zoals solitaire bijen, vlinders, gaas- en zweefvliegen – hebben inderdaad niet veel aan een gras, behalve dat het een prettige landingsplek is. Maar, grassen hebben wel degelijk een waardevolle functie. Ecologisch zowel als esthetisch.  ‍

Allereerst absorberen grassen (regen)water, zorgen ze met hun wortels voor lucht in de grond en zijn daarmee belangrijk voor het bodemleven. Bovendien bieden grassen steun aan kruidachtige planten om overeind te blijven staan en geven ze voedsel en beschutting aan vogels en kleine zoogdieren. Siergrassen verwerken in een beplantingsplan is ecologisch gezien dan ook een heel goed idee.

De toevoeging ‘sier’ wordt overigens gebruikt omdat we onderscheid willen maken tussen gras in weilanden, bermen en gazon en grassen als onderdeel van een border. Het heeft – zoals men soms denkt  – niets te maken met de oorsprong. Ook inheemse grassen als Deschampsia en Luzula worden voor de ‘sier’ toegepast.

Naast de ecologische waarde geven siergrassen ook esthetische waarde aan een ontwerp. Zo zorgen de verticale lijnen voor een afwisselende textuur in een beplantingsplan met ronde, geveerde, eivormige bladvormen. En met de transparante bloeiaren of pluimen breng je ‘lucht’ in een border. Siergrassen in een beplantingsplan maken voor mij het plaatje echt compleet.

Omdat de meeste siergrassen pas echt goed op gang komen na de langste dag, is er voor de eerste helft van het jaar ruimte om vroeg afstervende vaste planten in de buurt te plannen zoals bollen, Dicentra spectabilis en Papaver oriëntale. Zo creëer je een border die door de seizoenen heen verandert en ontstaat er een dynamisch schouwspel.

Bij het maken van een beplantingsplan met siergrassen moet je naast hoogte, bloeitijd en standplaats ook rekening houden met hoe de plant zich ontwikkelt. Grofweg zijn daarin twee groepen te onderscheiden:

Er zijn siergrassen die zich met wortelstokken uitbreiden. De stengels staan dan recht naast elkaar, zoals bij Miscanthus.

De andere groep is polvormend. Het blad en de stengels komen uit één centraal punt uit de grond en waaieren in een cirkel om de pol heen, zoals bij Pennisetum alopecuroides en Carex oshimensis. Dit geeft een ander effect en dus een andere toepassing. Maak daar zeker gebruik van.

Tot slot zijn siergrassen ook in de winter van toegevoegde waarde. De tuin is in winterrust, het blad sterft af maar de structuur van de siergrassen blijft in principe – een flinke storm daargelaten – de  hele winter staan. Pas in maart, als de eerste groene sprietjes in een graspol zichtbaar zijn, knip je de oude stengels af (die je vervolgens in kleine stukjes knipt en als strooisellaag tussen de planten verwerkt).

Mijn collega’s en ik raden onze studenten altijd aan op pad te gaan om tuinen in de praktijk te bekijken. Niets is zo leerzaam om tuinen – in dit geval met siergrassen – kritisch te bekijken. Vlakbij de OntwerpAcademie is dat mogelijk bij Grassenerf in Boskoop, een kweker van grassen en bamboes met een gratis toegankelijke voorbeeldtuin. Ideaal om de verschillende siergrassoorten te vergelijken. Wanneer je in het noorden bent, is een bezoek aan Lianne’s Siergrassen in De Wilp interessant.

Marlien van der Linden
is hoofddocent Plantenkennis aan de OntwerpAcademie. Ze deelt haar kennis en liefde voor planten niet alleen in de lessen, maar schrijft er ook graag over voor o.a. vakblad De Hovenier en voor onze volgers op Instagram. Haar plantentips reizen met de seizoenen mee.

Wil jij meer leren over plantensoorten, hoe je ze kunt herkennen én hoe je ze kunt toepassen?
Kijk bij Plantenkennis voor meer informatie over het cursusaanbod.