“Meer dan ooit willen tuineigenaren met liefde en zorg iets moois maken van hun eigen tuin. Ik merk aan de deelnemers dat het veel voldoening geeft om tijdens deze workshop zélf hun tuin te ontwerpen, zich meer bewust te worden van het belang van een goed concept en over welke planten het goed doen op welke plek.”

3-daagse workshop ontwerp je eigen tuin XXL
‍

Wil je een nieuwe indeling, meer bijen en vlinders, jaarrond groen? Het is voorjaar en het ideale moment om met je tuin aan de slag te gaan. Modeste: Vorig jaar zijn Peter Kroesen, Hilde Reichgelt en ik gestart met de 3-daagse workshop Ontwerp je eigen tuin XXL: tuinontwerpen en beplantingsplannen voor tuinen die groter zijn dan 800 vierkante meter. En, ik vind het fantastisch, om samen met de deelnemers met deze mooie grote tuinen aan de slag te gaan. Na 3 dagen ligt er een goede basis voor het ontwerp en de beplanting.

Dag 1 + 2 Ontwerpen en stijl van je tuin bepalen

‍
Bij een grote tuin vind ik het nog belangrijker om naar het geheel te blijven kijken. De tuin wordt pas een fraai geheel als je duidelijk voor een bepaalde tuinstijl kiest. De stijl van de tuin is aan de hand van een moodboard al bepaald tijdens de eerste twee workshopdagen. Peter en Hilde werken dan samen met de deelnemers naar een uitgebalanceerd tuinontwerp toe.

Dag 3 Beplanting: welke plant past op welke plek
‍

Tijdens de beplantingsdag wordt hier op voortgeborduurd. Herhaling van vormen en kleuren spelen daarbij een belangrijke rol, keuzes maken hoort daar bij. Ik merk dat het voor de cursisten lastig is om te kiezen, en eerlijkgezegd voor mijzelf ook elke keer weer. Er zijn zoveel mooie planten, je zou ze allemaal wel in je tuin willen hebben. Maar een border met heel veel verschillende soorten kan een rommelige aanblik geven. Juist door opvallende soorten te herhalen, zorg je voor eenheid. Kies bijvoorbeeld een hoog siergras en herhaal dit regelmatig achterin de border. Of een bloeiende struik zoals de vlinderstruik, een bladplant met donker blad zoals het purperklokje Heuchera ‘Purple Ace’ of een forse vaste plant zoals de duizendknoop (Persicariaamplexicaulis).

Opbouw les en gastdocent Miranda Spaan
‍

’s Morgens bespreek ik eerst het stappenplan, ook laat ik inmijn presentatie inspirerende voorbeelden zien. Daarna gaan we stap voor stap aan de slag met het beplantingsplan voor de tuin. Als eerste kijken we naar de basis van de beplanting. Dit zijn de bomen, grote struiken en hagen. Het zijn houtige gewassen die lang meegaan, de juiste keuze is daarom heel belangrijk. Daarna beginnen we aan de invulling van borders en plantvakken. Na de lunch komt Miranda Spaan erbij, zij is opgegroeid op de kwekerij van haar vader Krijn Spaan en heeft veel plantenkennis. Samen begeleiden we elke cursist individueel bij het maken van hun beplantingsplan.

Goede basis en een hoop inspiratie en lesmateriaalom thuis verder aan de slag te gaan
‍

Het lukt niet altijd om in één dag alle beplanting voor een grote tuin op papier te krijgen. Maar wel om de basis van bomen, struiken en hagen te bepalen en minstens één border te vullen. Hierbij is het stappenplan een duidelijke richtlijn en kan iedereen zelfstandig verder met het maken van een beplantingsplan voor de rest van de tuin. Al het lesmateriaal en een inspirerend boek wordt bovendien digitaal nagestuurd.

De workshop Ontwerp je eigen tuin XXL vind ik heel geslaagd, in drie dagen kunnen we nu zelfs voor grote tuinen een heel goede basis leggen. Meer dan ooit willen tuineigenaren met liefde en zorg iets moois maken van hun eigentuin. Ik merk aan de deelnemers dat het veel voldoening geeft om tijdens deze workshop zélf hun tuin te ontwerpen, zich meer bewust te worden van het belang van een goed concept, na te denken over welke planten op welke plek. Het is fijn om daar een bijdrage aan te leveren.

Meer informatie, data en aanmelden

Ben je enthousiast geworden en wil je onder begeleiding van Modeste Herwig aan de slag met jouw eigen tuin? Kijk voor de workshopdata en aanmeldinformatie hier en op www.tuinworkshop.nl

Meer blogs lezen over dit onderwerp?
‍

Modeste deelde eerder haar tips bij het ontwerpen van je eigen tuin. Hier kun je lezen over de kracht van de workshop.

Fotot's: Jan van der Ploeg

"Ik moest er aan wennen dat mijn natuurrijke ontwerpstijl niet altijd aansluit op de prioriteiten van de klant"

Ik vond het ontzettend leuk dat ik werd benaderd voor de Tuinadviesdagen van Hornbach. Zo kan ik ervaring opdoen en wat meer zelfvertrouwen krijgen, want daar ontbreekt het me als beginnende tuinontwerper nog wel eens aan. Ik heb deze kans om mijn schetsvaardigheid en de omgang met klanten te trainen dan ook met beide handen aangegrepen.

Anders werken dan gewend
Op de dag zelf moest ik heel anders te werk gaan dan ik gewend ben. Ik maak altijd een grondige analyse, laat mijn bevindingen een tijdje sudderen en dan komt er een idee bovendrijven. Maar dat kon nu niet.  

“Ik moest het doen met weinig informatie en meteen, ter plekke, met de klant erbij, iets op papier zetten”

Dat was lastig maar ook een goede oefening want ik kan nog wel eens lang in die sudderfase blijven hangen. Nu moest ik sneller schakelen. Zo was ik voor een klant bijna ‘rond’ met zijn uitdagend gevormde, niet al te grote tuin, toen hij bedacht dat er ook nog een enorme trampoline in moest. Terug naar af dus!
‍
Zoveel mensen, zoveel wensen
Het was leuk en leerzaam om diverse klanten met verschillende vragen te helpen in een korte tijd. Naast deze uitdaging, kwam ik er ook achter dat de klanten die ik aan tafel kreeg, zich niet per se aangesproken voelen tot mijn ontwerpstijl, het type tuinontwerper dat ik ben.  

“Ik ontwerp natuurrijke tuinen waarin beplanting een hoofdrol speelt”  

Mijn klanten hadden meestal andere prioriteiten. Ze wilden kunnen chillen, barbecueën, aan hun motor sleutelen of kunnen zwemmen in hun tuin en hadden soms weinig affiniteit met ander groen dan kunstgras. Eén van mijn klanten wilde per se een grote overkapping terwijl daar eigenlijk geen plaats voor is. Een andere klant wilde wel bijen en vlinders naar zijn tuin lokken, maar géén bomen, géén heesters en vooral geen blaadjes op zijn gazon in de herfst. Dat vind ik een gemiste kans, maar de klant is koning.

Voor mij was het een goede les om eens uit mijn natuurbewuste, biodiverse bubbel te stappen en deze mensen toch mooie ideeën aan te reiken, met toch zoveel mogelijk groen er in.  

Karin Laarakker is student Tuinarchitectuur. Neem ook een kijkje op haar website www.sapgroen.nl

Tijdens de opleiding bij Instituut voor Natuureducatie (IVN) voor natuurgids ontdekt Wim Vanhees hoe tuinen levensvatbare biotopen kunnen zijn. Hij gaat op zoek naar een opleiding om dit inzicht te combineren met goede tuinontwerpen. In september2021 start hij bij de OntwerpAcademie, zowel met Tuinarchitectuur als met de opleiding tot Beplantingsadviseur. “De ecologische grondslag van de lessen spreekt mij enorm aan.”

“Ik hou van ‘puzzels leggen’. In mijn vorige loopbaan, als pedagogisch adviseur, legde ik sociale puzzels. Als tuinontwerper zijn dat ruimtelijke en ecologische. Dat proces van puzzelstukjes in elkaar leggen tot het een geheel wordt, dat is heerlijk om te doen.”

“Bij het IVN in Apeldoorn gaf ik workshops ‘levende tuinen’. Tuinen waar je een fijne plek creëert voor vogels, insecten, egels, et cetera en uiteraard voor de tuineigenaren zelf. Maar met het creëren van zones in een tuin blijft het op dat niveau toch bij een samenraapsel van losse elementen. Ik vroeg me af: hoe maak je van de verschillende functies ineen tuin nou een samenhangend tuinontwerp?” Lachend: “ Ik ging googelen op trefwoorden als ‘tuinontwerp’,  ‘ecologie’ en ‘tuinarchitectuur’ en kwam in eerste instantie uit bij een andere opleider maar twijfelde over de opzet van de opleiding. Ik ging verder kijken en schreef me in voor een proefles bij de OntwerpAcademie. Het voelde gelijk goed.

Lessen met ecologische grondslag

‍Onze docent Natascha van den Ban heeft ontzettend veel ervaring als docent en ontwerper van tuinen en landschappen met een ecologische inslag. Dat wil zeggen dat ze bij het ontwerpen van een tuin altijd uitgaat van de plek, van biotopen, van leefgemeenschappen van planten en dieren én van hoe mensen die plekgebruiken. Dat doe ik op zich ook, maar dan in een andere volgorde. Waar ik uitga van een tuin, gaat Natascha meer uit van een landschap. Ik vind het echt een meerwaarde als student het ontwerpproces te kunnen leren van iemand die haar sporen in het ecologisch tuinontwerp ruimschoots heeft verdiend,

De opleiding is opgedeeld in drie thematische blokken: Visueel, Compositie en Groen. Per blok werk je aan de hand van een bestaande, zelf ingebrachte tuin. Een heel efficiënte en leerzame aanpak, óók omdat elke medestudent natuurlijk weer andere uitgangspunten heeft waar hij of zij mee aan de slag gaat. Ik vind het ontzettend inspirerend om te zien hoe we allemaal enthousiast met hetzelfde bezig zijn. We zijn allemaal nieuwsgierig naar elkaars werk. Echt, zo’n leuke, inspirerende en leergierige opleidingsgroep heb ik nog niet eerder meegemaakt. Het is de basis waardoor we veel leren van elkaar.

“Zo’n leuke, inspirerende en leergierige opleidingsgroep heb ik nog niet eerder meegemaakt.”

De ontwerpfases van visie naar concept en van concept naar plattegrond vind ik spannend maar ook het meest bijzonder. Als je dat goeddoet, ontstaat er vanuit verschillende losse gegevens en wensen een overkoepelend concept. In die fase is het belangrijk het traditionele tuindenken – zoals bijvoorbeeld bomen plaatsen op de kavelgrens – los te laten. Het is magisch om te ervaren: als je het concept goed hebt doordacht, dan klopt het ontwerp van begin tot eind en is het een sterke eenheid. Ik hou het meest van ‘puzzels leggen’. In mijn vorige loopbaan, als pedagogisch adviseur, legde ik sociale puzzels. Als tuinontwerper zijn dat ruimtelijke en ecologische. Dat proces van puzzelstukjes in elkaar leggen tot het een geheel wordt, dat is heerlijk om te doen. Ook het ambachtelijke aspect vind ik heel bijzonder aan het ontwerpvak. Je kan mooie schetsen onder je handen laten groeien. Iets tastbaars creëren.

‍
Levensvatbare biotoop

‍Wat ik wil meegeven aan een ontwerp? Ik wil de opdrachtgever, de tuineigenaren, het gevoel geven dat ze ‘thuis komen’ op hun favoriete stukje ‘leefbare aarde’ en elke dag weer ervaren dat wij mensen samenleven met planten en dieren. Laatst vroeg ik een opdrachtgever waar ze wil zijn na een dag hard werken. ‘Op de camping van La Fouly,’ zei ze. Heel toevallig ken ik die camping. Een meterbuiten de tent staan de wilde bloemen en struiken anderhalve meter hoog. Je ziet de volgende tent of camper bijna niet staan. Dan weet je als ontwerper wat voor beleving deze klant zoekt. Met zo’n beeld kan ik aan het werk om van de tuin een levensvatbaar biotoopje te maken. Een biotoop om in ‘thuis’ te komen.

Tijdens mijn opleiding voor natuurgids heb ik een jaar lang de ecologische samenhang van een bron op een open plek in een bos onderzocht. In die tijd was ik ook verhuisd en ik vroeg me af wat ik met mijn stenige stadstuin en vijver moest doen. Op een dag kwam ik thuis van mijn onderzoekslocatie in het bos, liep de achtertuin in en dacht: hé, ik heb hier ook een bron (de vijver) op een open plek (de stadstuin) in het bos (de schaduwen van huis en hagen). Zo is mijn visie ontstaan dat ook privé tuinen belangrijke levensvatbare biotopen zijn. Maar hoe breng je alles bij elkaar en maak je het tot een kloppend geheel? Daarom ben ik de opleiding Tuinarchitectuur gaan doen.

Een ontwerp als coproductie

Samen met de groep werken we nu toe naar het examen. En tussen de opdrachten door probeer ik mij zo breed mogelijk te oriënteren. Niet alleen de ecologische kant spreekt me erg aan, ook het leren creëren van vorm en ruimtes vind ik bijzonder. In het studiemateriaal zijn ook lees- en kijktips opgenomen. Ik heb nu net Open(ing) Spaces gelezen, van Hans Loidl en Stefan Bernard. Het boek behandelt de basisprincipes van het ontwerpen. Het gaat over allerlei ruimtelijke aspecten: Hoe kun je een hoogteverschil hoger laten lijken? Hoe laat je een pad op een logische manier aansluiten op een ander pad? Hoe ga je om met verblijfsplekken in een route? Hoe definieer je een ruimte? Ik vind het een geweldig boek en wat mij betreft ‘verplichte literatuur’ voor ontwerpers.
‍

‍
Wat ik meeneem uit mijn vorige werk? Ik denk vooral de samenwerking met anderen. Een pedagogisch probleem uitzoeken en oplossen is altijd een coproductie met de betrokkenen. Ook ontwerpen is een coproductie. Ik betrek de opdrachtgevers sterk in het proces. Als ik zou mogen dromen over de komende jaren, dan zou ik het liefst op verschillende plekken in de groensector willen meekijken en samenwerken. Bijvoorbeeld met een hovenier, in een ecologisch ontwerpbureau of in een educatieve setting. En ook voor maatschappelijke organisaties als Steenbreek,  IVN of de Vogelbescherming. Kijk, als het aan mij ligt, veranderen zoveel mogelijk tuinen in kleine leuke levende biotoopjes.

Ik ben een groot natuurliefhebber  en nieuwsgierig naar alles dat groeit en bloeit. Samen met mijn vrouw ga ik al jaren naar de Alpen en sinds kort wonen we op de Veluwe. De laatste tijd ontdekte ik dat ik meer met groen bezig was dan met mijn pedagogisch adviesbureau. Ik heb mij overgegeven aan mijn grote liefde, zo voelt het.”

Groen wordt steeds belangrijker in het ontwerp van onze leefomgevingen om maatschappelijke uitdagingen op het gebied van wateroverlast, hittestress, gezondheid en biodiversiteit aan te pakken. Met de nieuwe tweejarige vakopleiding tot Beplantingsspecialist worden beleidsmakers, architecten en uitvoerders opgeleid tot specialisten op het gebied van beplanting, die duurzame oplossingen kunnen aanreiken en een concreet beplantingsplan kunnen ontwikkelen. Zij adviseren over de meest geschikte soorten, cultivars en kwaliteit plantmateriaal. Voor bestaande plekken of plekken die zich nog in de planfase bevinden, op verschillende schaalniveaus, van een voortuintje tot groene dak- en geveltuin of recreatiegebied.

De nieuwe opleiding is een antwoord op de toenemende vraag om specifieke plantenkennis en de toepassing ervan.

“De kennis over ecosysteemdiensten is de afgelopen jarensterk toegenomen. De tijd is nu aangebroken om deze kennis te integreren in groenontwerpen, door met de plantkeuze bewust te sturen op versterking van specifieke baten van groen, zonder aspecten als de geschiktheid voorgroeiomstandigheden of het gewenste beheerniveau uit het oog te verliezen. Groen dat niet alleen mooi is voor het oog, maar ook echt een bijdrage biedt aan klimaatadaptieve en biodiverse buitenruimten. Met deze opleiding verstevigen we plantenkennis in de vergroeningsopgave en daar zijn we trots op.”

Aldus Margareth Hop van adviesbureau Actifolia, één van de ontwikkelaars van de opleiding tot Beplantingsspecialist. De opleiding wordt naar verwachting in 2023 geaccrediteerd.

Beplantingsadvieur‍

De nieuwe opleiding duurt twee jaar. Het eerste jaar rond je af met een praktijkopdracht dat bestaat uit het maken van een Beplantingsplan en een mondeling examen, waarmee je het diploma behaalt voor Beplantingsadviseur. Je dient dit diploma te behalen, alvorens je door kunt stromen naar het tweede jaar om door te leren voor Beplantingsspecialist. De eerste groep Beplantingsadviseurs zijn op 15 maart 2022 aan de opleiding volgens de nieuwe opzet gestart.

‍