sluiten
x
keyboard_backspace
Vorige
Volgende
Deze studiekiezer is volledig vrijblijvend. Op basis van jouw antwoorden tonen we een genummderde lijst met opleidingen en cursussen. Nummer 1 is het beste advies en sluit het meest aan bij jouw ingevulde wensen en voorkeuren.

Soms kan het voorkomen dat een opleiding of cursus bovenaan staat, terwijl deze bijvoorbeeld niet op jouw gewenste locatie wordt gegeven. Dat komt omdat je overige antwoorden goed overeenkomen met deze opleiding of cursus. Controleer daarom altijd even goed de informatie op de pagina van de betreffende opleiding of cursus voordat je je keuze maakt.
over deze studiekiezer
Thank you! Your submission has been received!
Oops! Something went wrong while submitting the form.
OntwerpAcademie logo with tagline 'Tuinen leren ontwerpen en beplanten' in white text on a purple background.
De OntwerpAcademie geeft je alle benodigde kennis en praktijkervaring om als professional tuinen te ontwerpen en te beplanten.
Multicolored letter G logo representing Google.
star
star
star
star
star
4.8
Laat een review achter
Google logo with letters in blue, red, yellow, and green colors.
Reviews
4.8
star
star
star
star
star
(18)
Laat ook een review achter!
De OntwerpAcademie geeft je alle benodigde kennis en praktijkervaring om als professional tuinen te ontwerpen en te beplanten.
Logo of Antwerp Academie with the tagline 'Tuinen leren ontwerpen en beplanten' in Dutch.
Hoe ziet een les Tuinarchitectuur eruit bij de OntwerpAcademie?
Lees meer
arrow_outward
De
Vakopleidingen
Tuinontwerper
Leer professioneel tuinontwerpen: van tekenen en beplantingsplannen tot technische constructies, bodem, water en ecologie met thema’s als duurzaamheid en biodiversiteit.
Lees meer
arrow_outward
jaar 1
Beplantingsadviseur
jaar 1
Onmisbaar voor hoveniers, tuinontwerpers en (landschaps)architecten. Verbreed en verdiep je plantenkennis – van professioneel gebruik tot passie voor groen.
Lees meer
arrow_outward
Natuurinclusief Ontwerper Buitenruimtes
Leer hoe je groen, architectuur en ecologie samenbrengt in duurzame en toekomstgerichte ontwerpen voor de buitenruimte.
jaar 2
Lees meer
arrow_outward
Beplantingsspecialist
Ontwikkel je tot expert in beplanting en leer hoe je met sortimentskennis, groeiplaats en ruimtelijke kwaliteit duurzaam groen creëert voor een gezonde leefomgeving.
jaar 2
Lees meer
arrow_outward
Bekijk het volledige lesaanbod
arrow_outward
Vraag, deel en ontmoet
in onze kosteloze online community
Lees meer
arrow_outward
De
Cursussen
Beter Leren Ontwerpen
3-daagse training
De training Beter Leren Ontwerpen kan gezien worden als een oriëntatie en introductie op de vakopleiding Tuinontwerper. Hoveniers en schoolverlaters (niveau 4) krijgen met de training een goed beeld van wat ontwerpen inhoudt.   
Lees meer
arrow_outward
Colored landscape design plan showing pathways, green areas with trees and shrubs, and labeled sections in Dutch.
Plantenkennis Plus
5-daagse cursus
Plantenkennis Plus is onmisbaar voor de uitoefening van het groene vak, ongeacht of je als professioneel bezig bent dan wel tuiniert voor je hobby. Met Plantenkennis Plus behandelen we de meest gangbare tuinplanten.
Lees meer
arrow_outward
Three men closely examining a small leafy branch indoors near a window.
Biophilic Design
6-daagse cursus
Ontwerp de natuur in je interieur! De omgeving waarin we dagelijks leven en werken heeft invloed op onze gezondheid en welbevinden. Genieten van rust en ontspannen in een groene omgeving met flora en fauna is in een tuinontwerp een vanzelfsprekend uitgangspunt, maar dit geldt niet voor het interieur.
Lees meer
arrow_outward
Modern indoor seating area with green chairs and large round wooden planters holding tall leafy plants near glass walls.
Ontwerp Je Eigen Tuin
2-daagse cursus
Ga zelf aan de slag met het ontwerpen van je eigen droomtuin. Ontdek of het vak tuinontwerper iets voor je is of doe gewoon mee om een goed tuinontwerp voor jezelf te maken. De workshop Ontwerp je eigen Tuin bestaat altijd uit twee delen: een ontwerpdeel en een beplantingsdeel.  
Lees meer
arrow_outward
Two people reviewing colorful sketches and drawings at a white table in a bright office.
SketchUp
1, 2, 3 of 4-daagse cursus
Als hovenier en (tuin)ontwerper is het belangrijk om mee te gaan met de tijd. De kritische opdrachtgever vraagt om een duidelijke en zeer tot de verbeelding sprekende tekening. Presenteer jouw werk professioneel aan de klant met behulp van het gebruikers-vriendelijke tekenprogramma SketchUp.
Lees meer
arrow_outward
Modern outdoor garden with green lounge chair and footrest on pebble ground, wooden fence, flowering plants, and two people sitting at a wooden table under a blue sky with clouds.
Morpholio Trace
1-daagse cursus
Als tuinontwerper is het belangrijk om goed te kunnen schetsen en tekenen. Het is de basis van elk tuinontwerp en beplantingsplan. Met de teken-app Morpholio Trace kun je de handigheid en snelheid van schetsen en tekenen combineren met het gemak van digitaal.
Lees meer
arrow_outward
Digital interior design sketch showing a living room with a pink flowering plant on a round table, color palettes, and design tool menus on screen.
Visie & Concept
1-daagse masterclass
Het formuleren van visie en concept zijn de belangrijkste ontwerpmiddelen die je als ontwerper kunt toepassen. Ze vormen de basis voor je ontwerpproces en zijn het centrale ijkpunt vanaf je eerste schetsontwerp tot aan het definitieve ontwerp.
Lees meer
arrow_outward
Four black sketches showing a person walking near trees and bushes with arrows indicating movement and patterns.
Zelfstandig Professional
4-daagse cursus
Hoe leuk is het als je je eigen ideeën kunt verwezenlijken met je eigen business. Je bepaalt zelf wat, waar en wanneer het gedaan wordt. Je bent ‘eigen baas’, maar eerst en vooral ben je ondernemer!
Lees meer
arrow_outward
Group of people standing in a circle outdoors, holding notebooks and sketchpads with architectural drawings.
Beter Schetsen en Tekenen
1-daagse workshop
Hoe breng je een tuinontwerp écht tot leven? Met een snelle, handgetekende schets geef je sfeer, diepte en karakter aan je idee – nog vóór je het uitwerkt in detail.
Lees meer
arrow_outward
Colored pencil sketch of two people walking on a path beside a canal with a windmill and bare trees in the background.
ZomerschoolOntdek de Zomerschool!
Deze zomer staat in het teken van creativiteit, ontwikkeling en inspiratie. Volg diverse trainingen, cursussen en masterclasses – speciaal ontwikkeld voor iedereen die zijn ontwerpvaardigheden wil verdiepen of juist een nieuwe richting wil ontdekken. Zet deze zomer de volgende stap en laat je verrassen door ons veelzijdige aanbod!
Ontdek de Zomerschool
arrow_outward
Four adults standing and talking outdoors in a lush garden with green plants and trees under a blue sky.
Bekijk het volledige lesaanbod
arrow_outward
Activiteiten
Agenda
Podium Boskoop
1/12/2025
Nu te Zien - Wat wordt jouw volgende stap in je groene carrière?
Belgiëlaan 1A5, 2391 PH Hazerswoude-Dorp
Livestream
1/12/2025
Nu te Zien - Wat wordt jouw volgende stap in je groene carrière?
Online
Studievoorlichting
9/12/2025
Online Studievoorlichting
Online (via OA-Connect)
Proeflesdag
13/12/2025
Proefles Tuinontwerper & Beplantingsadviseur
Belgiëlaan 1A5, 2391 PH, Hazerswoude-Dorp
Vakantie
4/1/2026
Geen lessen in de kerstvakantie
Beurs
13/1/2026
Groene Sector Vakbeurs
Evenementenhal Hardenberg
PodiumBoskoop
2/2/2026
Ontwerpen van groene schoolpleinen
Belgiëlaan 1A5, Hazerswoude-Dorp
Livestream
2/2/2026
Ontwerpen van groene schoolpleinen
Online
Festival
27/2/2026
Leve de Tuin Festival 2026
Brabanthallen 's-Hertogenbosch
Podium Boskoop
2/3/2026
Podium Boskoop: Ontwerpen met AI
Belgiëlaan 1A5, 2391 PH Hazerswoude-Dorp
Livestream
2/3/2026
Podium Boskoop: Ontwerpen met AI
Online
Tips, nieuws
& blogs
Resultaten:
0
Weergegeven:
0
tot
0
van
0
Filter:
*
placeholder
X
Thank you! Your submission has been received!
Oops! Something went wrong while submitting the form.
11/8/2023
Marleen Bos

Zinderende Zomertips deel ll -  Héél veel groene boeken!

In opvolging van de Zinderende Er-op-uit Zomerblog 2023 aan het begin van deze zomervakantie, een nieuwe Zinderende Zomerblog Boeken 2023. Met een geweldige mix van informatieve boeken, naslagwerken, lees- en fotoboeken, die werden gedeeld op ons groene communityplatform OA-Connect door(oud-)studenten, docenten en collega’s – om te inspireren, te ontdekken, te leren of gewoon om weg te zwijmelen bij de sprekende illustraties en foto's. Tijdens de zomer en nog lang daarna.

Extra dit jaar is een fijn lijstje met verrassende podcasts en kijktips waarbij onderwerpen net weer op een andere manier worden belicht. Die bovendien nieuwsgierig en hongerig maken naar meer kennis en – net als veel van de boekentips – uitnodigen‘ er op uit te gaan’.

De rode draad van deze blog? Kijken, kijken, kijken. Precies zoals wij onze collega’s en studenten altijd horen zeggen. En wat nu zo leuk is: dankzij het nader onderzoeken van alle lees- en luistertips heb ik – als redacteur van deze blog Marleen – volgens mij ‘de bron’ van deze uitspraak ontdekt. Nou, als dit geen cliffhanger is :-)

Maar we beginnen met de boekentips van Adri Voorwinden, docent Tuinarchitectuur: “Nog niet gelezen, maar hoog op mijn verlanglijstje staat de hernieuwde uitgave van Flora Batava, sinds mijn cursus botanisch tekenen ben ik een nog grotere fan van botanische platen.”

Hortus Botanicus Amsterdam:  “Dit verzamelwerk van onze inheemse flora bevat 2240 platen met daarop meer dan 2630 geschilderde planten, paddenstoelen, korstmossen en wieren. In de uitgave zijn honderd iconische soorten voorzien van een nieuw verhaal, geschreven door hedendaagse kenners en bewonderaars van planten. Waaronder ook Reinout Havinga, Hoofd Tuin en Collectie, die een bijdrage schreef over het prachtklokje (𝘊𝘢𝘮𝘱𝘢𝘯𝘶𝘭𝘢𝘱𝘦𝘳𝘴𝘪𝘤𝘪𝘧𝘰𝘭𝘪𝘢).


De originele Flora Batava (‘de langstlopende liefdesverklaring aan de Nederlandse flora’) werd in 1800 gestart door uitgever Jan Christiaan Sepp. Het boek is een 𝗼𝘃𝗲𝗿𝘇𝗶𝗰𝗵𝘁𝘀𝘄𝗲𝗿𝗸 𝘃𝗮𝗻 𝗮𝗹𝗹𝗲 𝗡𝗲𝗱𝗲𝗿𝗹𝗮𝗻𝗱𝘀𝗲 𝘄𝗶𝗹𝗱𝗲 𝗽𝗹𝗮𝗻𝘁𝗲𝗻 en het beslaat 461 afleveringen verdeeld over 28 boeken. Een gigantisch werk dus, dat pas in 1934 werd voltooid. Tip: tot en met 3 september dit jaar is erin Huis van het boek in Den Haag de tentoonstelling ‘Flora Batava. Wilde planten in boeken toen en nu’ te zien.”

Adri: “Ook op mijn lijstje: Wisseling van de wacht, een nieuw leven voor de Hollandse Waterlinies. Sowieso is het erg leuk een fort van de Waterlinies te bezoeken. Er hangt vaak een hele fijne ongedwongen sfeer. In Bunnik is een fraai Waterliniemuseum, let hier op de details van de parkeerplaats van Fort bij Vechten. Andere forten kun je zien zonder entree te betalen. Overigens, nadat de Waterlinie klaar was, vloog de vijand in WOII er met vliegtuigenoverheen. Kijk nu eens goed hoe de forten (en andere onderdelen van de waterlinie) in het omringende landschap liggen en let op de situering van banken, trappartijen en andere hedendaagse toevoegingen.

Wel heb ik Vijfvakvrouwen - over vrouwen in de landschapsarchitectuur - van Ytje Feddes gekocht, was een aardig boek, maar minder inspirerend dan ik had gehoopt. Het zijn toch allemaal een beetje oude vrouwen (haha moet je horen wie het zegt),academisch gevormd, die terugkijken op hun werk. Uitgeverij Blauwdruk geeft overigens in het algemeen interessante boeken uit.”

Foto boek Nordic Gardens



Student Janine Buisman deelde vijf voor haar zeer inspirerende boeken: “Dit jaar verscheen Oudolf aan het werk, een grote verzameling schetsen, tekeningen en beplantingsontwerpen van Piet Oudolf. Het boek geeft een mooi en inspirerend inzicht in zijn werkproces. Een aanrader vind ik ook Van landschap naar tuin, een fantastisch boek van Noel Kingsbury & Maayke de Ridder over de koppeling tussen het Nederlandse landschap en tuinen. Ook van Noel Kingsbury is Wild: the naturalistic garden, een boek dat je kan blijven doorbladeren! Er worden ruim 40 tuinen(incl. beplanting) wereldwijd behandeld, met prachtige foto’s van Claire Takacs. Van Pascal Garbe & Didier Willery tip ik graag De eetbare siertuin. Een heel interessant en leerzaam boek over hoe een eetbare tuin ook een lust voor het oog kan zijn. Tot slot mag New Nordic Gardens: Scandinavian Landscape Design van Annika Zetterman niet ontbreken in dit lijstje. Dit mooie boek toont verschillende hedendaagse tuinontwerpen uit Scandinavië. Ik pak het er regelmatig bij voor de inspiratie.”

Van landschap naar tuin is ook één van de vele favorieten van student Simone Wesselius-Rodewijk:  “Het boek gaat over het Nederlandse landschapen koppelt dat aan de stijl van verschillende tuinontwerpers.”


Student Marjolein Lely en communicatiemedewerker Alenka Milward tippen beiden Tuinlogica van Iris Veltman: “Nabootsing van de natuur in je tuin, permacultuur, een droogtebestendige tuin met vijvers en andere oplossingen voor wateropvang, genieten, eten en spelen in je tuin, werken met slimme, goedkope en creatieve oplossingen…  dat staat centraal in Tuinlogica. Dit boek geeft originele tips inclusief nuttige achtergrondinformatie waardoor je met nieuwe frisse ideeën naar je tuin zult kijken.” Marjolein voegt toe: “Tuinlogica leest vlot, is actueel en kundig. De tips en suggesties worden met veel schetswerk verduidelijkt. Net uitgebracht, een echte aanrader wat mij betreft.”

Alenka’s tweede tip: “Greenfluencer 2022 Daan Bleichrodt en Maarten Bruns geeft je in zijn nieuwe boek Minibos in je tuin handvatten om uit te vinden welke bomen en struiken goed passen bij welke bodem en tuin.”

The Gardener's Palette



Student Angelique Breve: “Toen ik dit voorjaar de Chelsea Flower Show bezocht waren er veel dingen die mij als starter opvielen. Zoals de finesse van het kleurenpalet –waar niet alleen de bloemkleuren een mega match hadden met elkaar, maar ook de zelf gemixte verfkleuren voor een erfafscheiding (ja écht!) zodat deze optimaal bij de bloemkleuren passen. Dat gaat misschien wat ver ;), maar het heeft mij enorm geïnspireerd en aan het denken gezet. Ik ben gaan zoeken naar boeken die mij hier een stapje verder in brengen en ik kwam uit bij The Gardener’s Palette van Jo Thompson. Bij elke kleurencombinatie beschrijft ze de matchende kleuren per border. Het geeft mooie en nieuwe inzichten in de mogelijkheden en nodigt heel erg uit om nieuwe combinaties te kiezen. Alleen in het Engels verkrijgbaar.” 

Student Marjolein van der Zee noemt in haar interview voor de OntwerpAcademie: “Tuinieren voorde geest is een van mijn inspiratiebronnen. Sue Stuart-Smith is een Engelsepsychiater die in haar boek beschrijft wat tuinieren voor het welzijn van mensen kan betekenen. Hoe belangrijk het is om iets te creëren en te verzorgen. Iets wat groeit en bloeit of eetbaar is.” Zie ook een artikel over haar boek in kunstmagazine See All This.


Collega bij het Examenbureau en tuinontwerper Jetteke Sjouke: “Voor de afwisseling deel ik graag een lekker leesboek: The Gardener van Salley Vickers. Hassie Days en haar zus Margot, kopen een vervallen huis in Wales. Terwijl Margot haar leven in Londen voortzet, blijft Hassie alleen achter om de verwaarloosde tuin op te knappen. Ze raakt bevriend met Miss Foot, die haar Murat aanbeveelt om haar te helpen met de tuin. Terwijl ze samen met Murat in de tuin werkt, overdenkt ze haar leven: de ruzies met haar zus, hun ouders en haar verbroken relatie die haar met onbeantwoorde vragen heeft achtergelaten. Maar terwijl ze de geschiedenis van het huis opzoekt en het mysterieuze bos verkent, merkt ze dat de pijn vervaagt door de helende kracht van de natuur. Een boek geschreven met psychologisch inzicht en gevoel voor de kracht van een - groene- plek.”

Ook van Jetteke: “De tuin die wij maakten van Margery Fischer. Alweer even geleden dat ik dit boek las, een boek waarin Margery beschrijft hoe het allemaal is begonnen, dat tuinieren. Hoe ze samen met haar man Walter een oude boerderij kocht en ze met hem van het bijbehorende erf beetje bij beetje een prachtige tuin heeft gemaakt. In dit werk uit 1956 vertelt Fischer hoe ze al doende leert, hoe ze veel van haar man leert en hoe verschillend hun opvatting over tuinieren blijkt te zijn. Hij houdt van netheiden orde, van haar hoeft dat niet zo. Het boek gaat niet alleen over de tuin, ook hoe Margery haar eigen manier van tuinieren én leven ontdekt. Margery Fischer was, samen met Vita Sackville-West, een van de meest gerenommeerde Engelse tuinschrijvers van haar tijd.”


VeellezerJetteke deelt nog het boek: “Vrouwen met groene Vingers zijn buiten gewoon van Claudia Lanfranconi en Sabine Frank en met een inleiding van Modeste Herwig, beplantingsspecialist en docent van de workshop Ontwerp je Eigen Tuin. Dit boek vertelt aan de hand van inspirerende vrouwen over de gezamenlijke geschiedenis van vrouwen en tuinen. Het gaat niet alleen over vorstinnen en gepassioneerde tuiniersters, maar ook over kunstenaars als Maria Sibylla en schrijfsters als Beatrix Potter voor wie de tuin een blijvende inspiratiebron was.”


Over veellezers gesproken, ook oprichter en ontwerpdocent Dolf Houtman is een groot boekenliefhebber. Nieuwe boeken en inspiratie haalt hij overigens regelmatig uit dagblad Trouw.

Tip: neem een proefabonnement op een landelijke krant. Met name Trouw, NRC en de Volkskrant plaatsen wekelijks mooie interviews met inspirerende biologen, tuinontwerpers, ecologen, wetenschappers, etc.


Dolf: “Groene Genade is een boek dat makkelijk en plezierig leest. In vijftig verhalen leidt Jan Graafland, de ’tuinman’ van Weleda, je rond door zijn tuin en deelt de ervaringen die hij daar heeft met en door planten. Een ontspannend boek, licht filosofisch. Met zijn schrijven vertraagt hij de tijd. Graafland doet je meer stilstaan bij alles wat er in de tuin te beleven valt, naast bloeiende bloemen en alle andere in het zicht springende zaken die we toch wel zien. Aan de rand van een industrieterrein in Zoetermeer begon Graafland ruim twintig jaar geleden  als tuinman voor Weleda. Samen met zijn ploeg teelt hij er medicinale planten zoals kamille, brandnetel en goudsbloem voor de productie van geneesmiddelen. De tuin werd een levendige plek - niet alleen voor alle planten, maar ook voor de mieren, slakken, bijen en grotere bewoners van het groen. Graafland vertelt over de planten, de dieren, opmerkelijke gebeurtenissen, zijn leermomenten en twijfels. Het zijn eerstehands tuinobservaties en -ervaringen. ‘De waarneming is misschien wel het belangrijkste gereedschap van de tuinier’, aldus de schrijver.”

Lees hier het interview met Jan Graafland in het archief van Trouw: “De natuur is veel intelligenter dan ik.”

Dolf: Wildpark Rotterdam van Jelle Reumer neemt je, in deze licht natuurfilosofische beschouwing, mee om te kijken naar hoe wij - mensen - leven en handelen en hoe we ons daarmee verhouden tot onze leefomgeving en de aarde. Reumer onderscheidt twee soorten mensen; de antropocentristen die met lede ogen het verval en de afbraak van ecosystemen aanzien. De mens als ‘losgezongen’ organisme dat schade aanrichten tot orde geroepen moet worden. De ecocentristische benadering gaat uit van het gegeven dat de mens - net als alle andere ons omringende zaken - deel uit maakt van het systeem aarde. De mens isin dat opzicht niet beter dan andere levende organismen. Wij zijn eruit voortgebracht, we zijn onlosmakelijk verbonden met het ecosysteem en er van afhankelijk. Ons gedrag en ons handelen zijn inherent aan deze ecologische wetten zelfs als dat betekent dat we ons eigen ‘nest’ bevuilen. Interessant is dat Reumer ook laat zien dat de mens met zijn manier van leven en handelen tevens voorwaarden schept voor nieuwe habitats, Reumer heeft het over ontworpen ecosystemen. De biodiversiteit in de stedelijke leefomgeving is- als gevolg van de bijzondere leef- en groeiplaatsomstandigheden - inmiddels groter dan de biodiversiteit in het landelijke gebied. De omvang en betekenis van steden zal de komende decennia beduidend toenemen.

Onderzoek laat zien dat organismen die leven in deze nieuwe urbane habitats in rap tempo nieuwe overlevingsstrategieën ontwikkelen inclusief fysieke aanpassingen. Dat is niet alleen hoopvol maar laat ook zien dat de mens een bepalende rol heeft als het gaat om het scheppen van voorwaarden. Want als we kunnen voorspellen welke soorten op welke plaatsen zullen gedijen is het in theorie mogelijk om met behulp van een goed ontwerp de natuur in zo’n gebied of zo’n plek in een gewenste richting te sturen. Tuinontwerpers zijn de professionals bij uitstek die daar als geen ander werk van kunnen en misschien wel moeten maken.”

Marleen Bos: “’Kijken, kijken, kijken’, ik noemde het in de inleiding een uitspraak die (oud-)studenten van de OntwerpAcademie regelmatig aanhalen als ik ze vraag naar waardevolle lessen tijdens de opleiding. Het lijkt een nogal voor de hand liggende tip, maar net als alle andere waardevolle lessen in het leven: je begrijpt ze pas goed als je het zelf daadwerkelijk ervaart. Binnen het groene vakgebied gaat ‘het kijken’ vooral over kijken naar bomen, planten, bloemen, bloeiwijze, vormen, structuren, de plek waar ze staan, etc. Mijn kijken richt zich vooral op situaties en menselijk gedrag. Deze zomer zijn voor mij beiden samengekomen. Ik las namelijk Moord op de Moestuin van Nicolien Mizee. Hilarisch, scherp, steengoede dialogen met en passant interessante wetenswaardigheden over (moes)tuinieren. Ik kende Mizee al van haar columns over de schrijflessen die ze gaf en herkende haar aandachtige blik. Nieuw voor mij was haar liefde voor tuinieren en het was bijzonder om te ervaren hoe ze mij nu met diezelfde blik meenam naar de groene wereld die ik – mede door mijn schrijven voor de OntwerpAcademie – steeds beter zie. Als boekentip voor deze blog leek het me echter toch een wat vreemde eend in de bijt. Ik zocht verder naar iets meer passends en werd met Het Paradijs – zeven tuinverhalen, ruimschoots beloond:  

3 gesprekken over natuur - Brommer op zee - VPRO

Kijk het gesprek met Nicolien Mizee over haar boek Nicolien Mizee’s Vogelboek.

In de verhalen van Nicolien Mizee speelt de natuur, en de tuin in het bijzonder, een belangrijke rol. Of het nu om de tuin als lusthof gaat, als decor voor sisyfusarbeid of als pleidooi voor het kleine leven, in Het paradijs laat Mizee zien dat de tuin ons vooral veel over onszelf leert. Zeven geestige en fijnzinnige verhalen, over twee blauwebessenstruiken, een tuinfeest, over het identiteitsloze van tuinierkleding en de hagenpreek van een alternatief genezeres.

Als verse fan zocht ik verder en las over Mizee’s vogelboek dat dit jaar verscheen. Nieuwsgierig klikte ik op de link van het boekenprogramma Brommer op Zee van de VPRO met 3 gesprekken over natuur. En daar, tijdens het interview, hoorde ik ‘de bron’. Niemand minder dan natuurkenner en onderwijzer Jac. P. Thijsse nam namelijk in de jaren ’20 al schoolklassen uit Amsterdam mee naar buiten en liet de kinderen kijken naar de natuur om zich heen. En met zijn eerbied voor de natuur, zijn manier van kijken en zijn talent om zijn liefde voor de natuur over te brengen, heeft hij generaties mensen de natuur in gekregen.  

Tip: Ken je de wandeldagboeken van Jac. P. Thijsse al? En wist je dat we met één van de vakexcursies van de vakopleiding Beplantingsadviseur een bezoek brengen aan het J.P. Thijssepark in Amstelveen?

We sluiten deze prachtige serie Zomertips af met een fijn lijstje Groene podcasts en een Téd Talk in een aparte blog die je hier kunt bekijken.

Een mooie afsluiting van de zomer toegewenst! En deel deze tips met je vakcollega's en andere groenliefhebbers die de natuur een warm hart toedragen, want samen kunnen we het verschil maken.
Lees de hele blog
7/8/2023
Stagecoördinator Peter Kroesen, tekstredactie Marleen Bos

De kunst & het nut van de snelle schets

Wat zijn de zichtlijnen vanuit de woning? Welke hoogte – en looplijnen zie je? Hoe verhouden bestaande bomen zich in de te ontwerpen ruimte? “Een goed tuinontwerp past op de locatie, sluit aan bij de architectuur van de woning, de ligging in de wijk, het landschap, grondsoort en groeiomstandigheden, de wensen en eigenschappen van de opdrachtgever,“ schreef tuinarchitectuurdocent Adri Voorwinden dit voorjaar in haar blog. Met (basis)kennis van bodem, water en ecologie start je als ontwerper dan ook met vooronderzoek op locatie. Aan het begin en tijdens het ontwerpproces is het maken van snelle schetsjes – ook wel themakaartjes – een heel praktisch en waardevol middel om de situatie in kaart te brengen. Hoe je dat doet? Peter Kroesen en Dolf Houtman geven je tips met sprekende schetsen van student Amelie Kaltenbach.

Docent Tuinarchitectuur Dolf Houtman: “Themakaartjes zijn vlotte snelle schetsjes die je al kijkend en tekenend inzichten geeft in de situatie. Denk aan hoogtelijnen, de landschapsstructuur, bestaande bomen in een tuin, eventuele opstallen, etc. Zelf teken ik in deze fase altijd met de hand, ik wil ze snel kunnen maken en er direct iets van vinden.”

Schets © Amelie Kaltenbach

Stagecoördinator Peter Kroesen vult aan: “De kleine schets is tijdens het ontwerpproces een perfect middel om snel situaties in elk ontwerp te kunnen onderzoeken. Hoe zit het met hoogtes in een ontwerp? Hoe zijn de verhoudingen van planten onderling? Maak een kleine schets en je weet het meteen. Als voorbeeld laat ik hier graag de schetsjes zien van student Amelie Kaltenbach die ze maakte tijdens haar stageproject in Strijensas. Ieder detail, iedere situatie krijgt de aandacht om goed te laten zien wat ze wil bereiken. Dat is prettig voor de klant maar ook voor mij. Het is direct duidelijk waar het over gaat.

Schets met aandacht voor de technische uitwerking van haar ontwerp  © Amelie Kaltenbach
Schets van de zijkant van het huis met passende beplanting  © Amelie Kaltenbach
Schets van de geplande tuindouche
Schets van de achtergevel met beplanting  © Amelie Kaltenbach
Adri Voorwinden: “De ontwerper maakt tekeningen, plattegronden, aanzichten, doorsnedes, driedimensionale weergaven en sfeerbeelden (soms maquettes) om te vertellen wat wordt bedoeld, welke sfeer er wordt verwacht, hoe zaken in samenhang met elkaar zijn gekozen en in elkaar steken. Ontwerpers letten daarbij vooral op ruimte én massa, maar ook op diepte, dynamiek, contrasten en harmonie.”

Dolf: “Om je snelle schetsjes als functionele themakaartjes te benutten bij het gehele ontwerpproces, denk dan aan onderstaande:

1 Maak je schets op een transparant.

2 Geef je themakaartje een naam en teken altijd de noordpijl erbij.

3 Beschrijf kort de situatie, wat je hebt ontdekt en verbind er een conclusie aan.

4 Maak keuzes! Als een vrijstaande woning aan elke zijde zichtlijnen heeft denk dan na over de kwaliteit of aard van de zichtlijn. Geef een rangorde aan, laat dat grafisch zien met arcering, pendiktes enz. Welke is de belangrijkste of meest opvallende?

5 Breng de themakaartjes met elkaar in verband. Om die reden tekenen je op transparanten.

4 kleine schetsjes van Lisa in het interview met haar en Thijs Beirnaert over hoe je een tuinontwerp maakt dat écht waarde heeft.

Schetsjes door Lisa Tellekamp
Tot slot
Herinner je je Ploni’s vakantietip nog van vorig jaar? “Maak tekeningen in plaats van foto's. Je gaat dan heel anders kijken naar de plek waar je bent, je gunt jezelf zo de tijd om de omgeving in je op te nemen. En, zo kun je meteen je tekentechnieken ontwikkelen.”

Lees de hele blog
14/7/2023
Marleen Bos

Zinderende Zomertips 2023 - Tuinen, parken, musea en natuur

Om ook tijdens de zomer(stop) van een maximale groene zomer te genieten verzamelden we vorige zomer 2022 bijzondere er-op-uit-tips, de mooiste boeken en interessante naslagwerken in lekker lange zomerblogs: Zinderende zomertips – Tuinen, Parken, Musea en Natuur en Zinderende zomertips – Boeken.

Deze inspirerende vorm om liefde voor groen te delen werd met groot enthousiasme door onze ‘community’ ontvangen. Daarom verblijden we je opnieuw met Zinderende Zomertips 2023 die we weer in twee delen publiceren gedurende de zomer. Tips die gedeeld werden door studenten, oud-studenten, docenten en medewerkers op OA-Connect, de online groencommunity die we in april dit jaar lanceerden en al 450 groenambassadeurs telt!

Deze eerste nieuwe Zinderende Zomerblog presenteert een bonte en gevarieerde verzameling tuinen, parken en musea in Nederland tot vlak over de grens in Duitsland.

Eropuit dus! Alleen, met je gezin, studiegenoten en/ of andere cultuur- en groenliefhebbers uit je netwerk. Veel (lees)plezier en een fijne zomer! ☀️

Adri: Altijd lekker is het bezoek aan een botanische tuin, waar dan ook ter wereld. Zelfde concept als boven beschreven, snuffelen, planten kijken, groen ademen.

Er-op-uit in Nederland

De tuinen van Muiderslot
1. Kasteeltuin Muiderslot, Slot Zuylen en Hof te Dieren

Arboreta, botanische tuinen en parken blijven populaire bestemmingen voor een groene ontdekkingstocht. Ook bij onze docenten. Zo tipt Adri Voorwinden Kasteeltuin Muiderslot: “Een ware groene schatkamer. De tuinen van het Muiderslot, die voor het eerst zijn aangelegd in de 17e eeuw, staan vol 'levend erfgoed' bestaande uit vergeten en bedreigde historische bloemen en plantensoorten die je kunt ruiken, voelen én proeven. Bezoek de presentatie over tropische planten, het Grote Groenweekend of volg een van de creatieve workshops. Via de nieuwe Cruytkastjes ontdek en ruik je meer over de kruiden in de tuin.

Moesstuin Slot Zuylen


Adri: Grote fan ben ik van Slot Zuylen, te Oud Zuilen, naast Utrecht. Woonplaats van Belle van Zuylen (‘ik heb geen talent voor ondergeschiktheid’) uit de 18e eeuw, met een prachtige tuin met slangenmuur. Binnen is voor de groene textielliefhebber een indrukwekkend gobelin.

En met collegadocent Ploni Sikkes bezocht ik laatst Hof te Dieren, het landgoed met kwekerij en wijngaard. Heerlijke plek om rond te snuffelen, plantjes kopen (passend in het ruimtelijk concept  van je tuin of ter kennismaking/om te experimenteren) en/of wat te drinken. Past in een totaal met prachtige lanen. Tevens woonplaats van Romke van der Kaa, nationale groene brompot die de plank zelden misslaat (maar je moet van hem houden..).

2. Student Anita Donkers: “Ik kom graag in Arboretum Oudenbosch, tegenover de basiliek in het prachtige Brabantse dorp. Eens per maand op zondag ook rondleidingen door zeer bevlogen vrijwilligers.”
Tuin Pandhof Sinte Marie


3. Van theetuinen tot botanische tuinen tot buurttuinen

Groeninspiratie vindt oud-student Irma Jansen zowel in eigen stad als daarbuiten. Haar ontdekkingen deelt ze regelmatig op OA-Connect en zetten we onderstaand op een rijtje:

“Eén van de fijnste tuinen in mijn eigen stad vind ik het Pandhof Sinte Marie. Het is nog steeds een te gek voorbeeld van een springlevende kloostertuin, al zit dat springlevende ook in hangende bierdrinkerij met harde muziek, maar oké, we hebben het dan ook over de Utrechtse binnenstad. Fijn dat zij ook botanisch geïnteresseerd zijn, zullen we maar zeggen. De tuin staat er altijd schitterend bij, dus als je in Utrecht bent, neem een kijkje. Het is op loopafstand van het station.”

Theetuin van Jacqueline van der Kloet in Weesp. Irma bezocht de tuin dit voorjaar: “Maar haar tuin is het hele jaar door zeer de moeite waard. Mij bood het goede inspiratie voor een beplantingsplan op kleigrond. En, vergeet de dijk rondom de tuin niet, met de prachtige Ouessantschapen die er het gras kort houden.

Het Pinetum in Hilversum


Het Pinetum Blijdenstein
in Hilversum is ook een aanrader. Veel varengroen, rondom vennetjes en oude boomstronken. Geen dino te bekennen, maar verder enorm Meso-zooisch.”

Botanische Tuin Amsterdam Zuid-As


Tot slot tipt Irma Botanische Tuin Zuidas in Amsterdam: “Een verrassende plek tussen het VU medisch centrum en de universiteitscampus. Voorheen was deze bekend als Hortus Botanicus Vrije Universiteit Amsterdam, voor anderen wellicht welbekend. Ze hebben ook een heuse bonsai-display.”

En als je toch in Amsterdam bent en je zoekt een minder bekend park of tuin, kijk dan eens op deze site, tipt tekstschrijver en interviewer Marleen Bos: “Zelf ga ik deze zomer een kijkje nemen in De Tuin van Jan, een bijzonder buurtinitiatief. Hoe het idee voor deze tuin is ontstaan vertelt hij je zelf in dit filmpje. Let op: alleen open op zondagmiddag van 12-18 uur, van april t/m oktober.”
Darwinplantsoen


“In Amsterdam breng ik altijd graag een bezoek aan Het Darwinplantsoen,” zegt tuin- en landschapsarchitect Jan Janse - voorzitter examencommissie OA namens de Nederlandse Vereniging voor Tuin en Landschap: “Hans Warnau (1922 – 1995) ontwierp het plantsoen in 1952 en tot op de dag van vandaag is het qua indeling onveranderd. Ik hou van de eenvoud, balans en helderheid in zijn ontwerpen en de zorgvuldigheid in hoe hij werkte. Hans Warnau was mijn leermeester in Wageningen. Hij kon mij echt meenemen in zijn overwegingen.”

OA-excursie Heemtuinen en Amstelveense lanen


Als onderdeel van de opleiding Plantenkennis, nam docent Marlien van der Linden haar studenten dit voorjaar mee naar de Heemparken in Amstelveen, een van onze nieuwe excursies voor studenten van de opleiding Beplantingsadviseur.

Pegasushof

5. Zwaluwhuis Ens, De Pegasushof in Bant en De Vlindertuin in Emmeloord

Voor wie in de buurt is van Flevoland, tipt plantenkennis collega Piet Boersma onderstaande tuinen.

Het Zwaluwhuis in Ens, De Pegasushof in Bant en De Vlindertuin in Emmeloord. En voor wie een vierde tuin op één dag aan kan, pik dan zeker ook De tuin van Polhuis in Ermelo even mee. Wij kennen de tips van Piet nog niet maar ze maken ons wel nieuwsgierig!

Escher

6. Eschertentoonstelling en Beelden museum aan Zee

Docent Tuinarchitectuur Mirjam van de Velde neemt ons mee naar Den Haag voor de Eschertentoonstelling in het Kunstmuseum: “Escher was een meester in het spelen met perspectief. M.C.Escher creëerde met zijn werk zijn eigen wereld, geïnspireerd door verwondering en bewondering voor de wetmatigheden van de ruimte om ons heen.

Mirjam: Onze studenten leren we om hun omgeving te observeren en vast te leggen. Deze tentoonstelling nodig daartoe uit. Dus schetsboekje mee!”
Henry Moore -Beelden aan zee in Scheveningen
Vlakbij in Scheveningen in het Museum Beelden aan Zee. Marleen Bos: “Een heerlijke en inspirerende plek. Tot en met 23 juli kun je nog de wonderschone tentoonstelling Bottle River van Steven Wilks bezoeken. De natuurlijke beelden van Henry Moore tot 22 oktober.


Er-op-uit in buurland Duitsland

Stagecoördinator en SketchUp docent Peter Kroesen: “Museum Insel Hombroich is een heel mooie combinatie van een natuurpark, beeldenpark en museum. Het museum is verdeeld over meerdere paviljoenen in het park langs het riviertje de Erft. Zeer de moeite waard!”

Museum Insel Hombroich
Emscher Landschaftspark


Dolf Houtman kent het museum ook:  “Helemaal eens met Peter, sterker nog eigenlijk vind ik dat we er een excursie van zouden moeten maken. Fantastische plek. Neem je schetsboek mee! En als je dan toch in Duitsland bent bezoek dan op de terugweg vooral ook het Emscher Natuurpark. Hier ervaar je hoe natuur en architectuur niet zonder elkaar kunnen.”

Tiger & Turtle – Magic Mountain in Duisburg


Groen- en cultuurliefhebber Corry van den Berg stuurde een zeer tot de verbeelding sprekende tip: Industriekultur in het Ruhrgebied met tientallen bijzondere industrieobjecten die nu een culturele bestemming hebben. Nieuwsgierig? Trek er dan zeker een paar dagen voor uit om het gebied te verkennen.


Tot slot tippen we in Duitsland nog De Oudolf Garten voor meubelfabrikant Vitra in Weil am Rhein: tussen het VitraHaus en het productiegebouw van Álvaro Siza kun je de in 2020 door Piet Oudolf aangelegde, 4000 vierkante meter grote tuin in al zijn facetten bewonderen.

Blijf je in Nederland deze zomer?
Het werk van Oudolf is op vele plaatsen te bewonderen; het park rond museum Voorlinden in Wassenaar, Museum Singer in Laren en De Vlinderhof in het Utrechtse Leidse Rijn, dat ontstond vanuit een burgerinitiatief. Meer zien en lezen? Voor de zomereditie van kunstmagazine See All This werkte de redactie een jaar lang samen met Piet Oudolf: ‘In dit nummer vragen we ons af wat het betekent om in de natuur te zijn: wat het voor ons doet en hoe we in haar ritme kunnen komen. Stap in Oudolfs wereld en herontdek Eden.’-

Lees de hele blog
14/7/2023

Nieuwsbrief juni 2023

Maandelijks versturen we een informatieve nieuwsbrief aan studenten en oud-studenten met het laatste nieuws, ontwikkelingen en activiteiten. Omdat veel nieuws net zo goed interessant is voor aankomende studenten en relaties, plaatsen we de nieuwsbrief als blog op onze website. NB: Een aantal links in de nieuwsbrief verwijzen naar berichten die geplaatst zijn op ons groene platform OA-Connect en zijn niet toegankelijk voor niet-leden. Lees meer over dit verbindende initiatief van de OntwerpAcademie.

Nieuwsbrief juni 2023

Op 20 maart ging OA-Connect, dé online community voor groenprofessionals live. Twee maanden verder telt de community maar liefst al 430 leden! Een fantastisch aantal OA-ambassadeurs die online met elkaar connected zijn elkaar aan nieuwe inzichten helpen en de vruchten plukken van het groene netwerk.

Dat het belangrijk is en blijft om elkaar fysiek te ontmoeten ervaarden we tijdens het Appeltern Plantenfestijn afgelopen weekend. Bij de SchetsKeet gaven studenten tuinadvies aan bezoekers, om hun advies- en schetsvaardigheden te trainen. Minstens zo waardevol is dat studenten elkaar (soms na lange tijd weer) ontmoeten, elkaar bijpraten en informatie uitwisselen. Bijzonder inspirerend hoe de gesprekken aan de ‘biertafel’ en in de keet verliepen. Er werden verbetervoorstellen voor plantenborders op Appeltern, lesblokopdrachten en ervaringen met docenten besproken. De sfeer was meer dan goed, studenten en klanten positief en opgewekt. Voor ons reden te meer om de kruisbestuiving tussen on- en offline activiteiten door te ontwikkelen en optimaal van elkaar te laten genieten.

Voor nu wensen we je namens het hele team een mooie zomer met tijd voor ontspanning en plezier in de natuur!

Eerste lichting gediplomeerde Beplantingsadviseurs tijdens de diploma-uitireiking 5 juni j.l.

Examen nieuws: diploma-uitreiking en nieuwe examenrondes

Maandag 5 juni was een dag met een goudgroen randje, want naast de groep kersverse Tuinontwerpers, namen de eerste lichting Beplantingsadviseurs het diploma in ontvangst. Een speciaal moment binnen de ontwikkeling van deze opleiding, die we in de huidige vorm sinds 2021 aanbieden. Een mooie prestatie die we met het hele docententeam hebben neergezet en ontzettend trots op zijn. We feliciteren de gediplomeerden nogmaals met het behalen van hun groene 'trofee' en wensen hen een mooie groene toekomst toe!

Praktijkexamens inkijken
Studenten Tuinarchitectuur kunnen 3 praktijkopdrachten TA van de laatste examenronde online bekijken op Moodle. Vanwege de privacy van de studenten worden ze anoniem gepubliceerd.

Inschrijven examenronde 3e kwartaal 2023
voor Tuinarchitectuur kan t/m 4 september via de website.

Heb je vragen over het examentraject stuur je een mailtje naar examencoördinator Jetteke Sjouke examenbureau@ontwerpacademie.nl.

3D impressie 'Groene Boost' gemaakt in SketchUp - alleen de bomenlaag - door Yü-Lien Tjiong


Stageprojecten: stagejournaal en projecten in beeld

Het laatste StageJournaal met nieuwe tuinopdrachten vind je op OA-Connect. Uitgelicht: een opdracht voor een tuin gelegen in het prachtige bos van Soest. We zoeken hiervoor een ervaren tuinontwerper vanwege de complexiteit van de opgave. Durf jij de uitdaging aan? Lees hier meer info.

In de kamer Stageprojecten vind je tevens een inspirerende verzameling van stageprojecten die wij vanuit de OntwerpAcademie in de schijnwerpers gezet hebben of door studenten zelf geplaatst zijn. Zoals het project 'Groene Boost' door tuinontwerper en beplantingsadviseur Yü-Lien Tjiong. Zij bedacht een ijzersterk concept voor een 'gelukstuin' in de vorm van een klavertje. In haar post vertelt ze meer over de totstandkoming van het concept, de vorm en leerpunten.


Podium Boskoop: open call voor sprekers en onderwerpen

Na de zomervakantie starten we weer met een nieuwe reeks lezingen en workshops bij Podium Boskoop. Heb jij suggesties of ideeën voor onderwerpen? We verzamelen ze hier op ons groene platform.

Boomkwerkerij Ebben Trees
werd door meerdere studenten getipt voor een lezing en staat inmidels geboekt op maandagavond 2 oktober! Ebben Trees is een moderne boomkwekerij met een breed sortiment bomen en struiken. Misschien ken je ze van de duurzame daktuin op hoogte die ze samen met VIC ontwikkelde voor het Inspyrium in Cuijk. En onlangs introduceerde ze de TreeEbb, een app waarmee je bomen kunt zoeken op o.a. naam, toepassing, standplaats en plantkenmerken en je eigen moodboards kunt samenstellen.

Wat zou jij zou willen horen over bomen? We ontvingen meerdere reacties op OA-Connect. Staat jouw vraag er nog niet bij? Voeg deze toe aan de comments, dan sturen wij deze naar Ebben Trees als input voor de lezing.


Zinderende zomertips, om maximaal van een goede zomer te genieten

Vorige zomer deelden (oud)studenten hun tips om de OA-community om maximaal van een groene zomer te genieten: thuis, op je vakantiebestemming in Nederland of daarbuiten. We verzamelden ze in twee blogs:  Zinderende zomertips – Tuinen, Parken, Musea en Natuuren Zindere zomertips – Boeken. Voor de komende zomerperiode zijn we op zoek naar een nieuwe verzameling vondsten waar we jou en onze andere OA-fans mee kunnen verblijden. Deel en inspireer jij mee?

Laat in de comments op het platform jouw groene tip(s)achter en licht kort toe waarom je juist deze tip deelt met je groene vakgenoten.


Huishoudelijke zaken: bereikbaarheid tijdens de zomer-break

Van maandag 3 juli tot en met zondag 3 september 2023 is het zomervakantie zijn er in deze periode geen lessen en activiteiten zoals Podium Boskoop en het OpenAtelier.Onze collega's van de ondersteunende afdelingen Studentenzaken (o.a. vragen over startdata, STAP, inschrijving opleidingen en cursussen) en Support (Moodle en OA-Connect) doen het tijdens de schoolvakantie rustiger aan. Ze blijven bereikbaar voor al je vragen via de mail, maar het kan iets langer duren voordat je een reactie ontvangt.

Deelnemers Boskoops Glorie krijgen les in het enten van Wim van der Werf bij Esveld.

Agenda & nieuws

De tuinreis naar Zuid-Engeland op 21 t/m 26 augustus gaat door. Met 30 tuin- en plantenliefhebbers zit de bus vol en wordt het met de twee ervaren excursiegidsen aan boord, te weten Marlien van der Linden en Piet Boersma, sowieso een feestje!

De vakexcursie Groene Parels in het najaar voor studenten Tuinarchitectuur zit op alle vier excursiedata vol. Kun je dit jaar niet mee, dan hou je de excursie tegoed en kun je volgend jaar mee. De nieuwe data voor 2024 worden t.z.t. gepubliceerd op de website waar je je ook kunt inschrijven.

Bekijk de kalender met groene activiteiten binnen en buiten de OntwerpAcademie op OA-Connect. Wist je dat je zelf activiteiten kunt toevoegen? Tag in je bericht in Het Park @support ontwerpacademie en zij plaatsen het voor je in de activiteiten kalender.

Studenten bij de SchetsKeet die tuinadvies geven tijdens de
eerste editie van het Appeltern Plantenfestijn 24 en 25 juni j.l.


Startdata opleidingen en cursussen september 2023

Startdata cursussen:

  • 20 september - eendaagse cursus Morpholio Trace
  • Maandag 11 september - Biodivers Ontwerpen (3 dagen + excursiedag) voor het ontwerpen van tuinen waarbij we op zoek gaan naar kansen voor flora en fauna.  
  • 5 september (VOL)- de 7-daagse cursus Toegepaste Beplantingsleer waarin je leert ontwerpen met beplanting en de toepassing ervan. Nieuwe startdatum volgt t.z.t. op de website.
  • 9 september - Plantenkennis Basis
  • 4 september - ontwerp de natuur in huis met de 6-daagse cursus Biophilic Design

We bieden diverse SketchUp-pakketten om jouw concepten te vertalen naar professionele 3D tekeningen en plattegronden:

Startdata opleidingen:
Vul je afgeronde opleiding tuinarchitectuur aan met Beplantingsadviseur in Boskoop en begin op vrijdag 22 of zaterdag 23 september. Tuinarchitectuur

Boskoop : woensdag 13, donderdag 7, vrijdag 8 en zaterdag 16 september.
Houten: dinsdag 5, woensdag 27, donderdag 14, zaterdag 9 september.

De eerstvolgende mogelijkheid om te starten in de carrouselgroep in Houten kan op 17 november.Wil je liever 's avonds les dan kan dit in Boskoop op donderdagavond 7 september.

Lees de hele blog
Alles blogs
arrow_outward
Hi! Ik ben de digitale assistent
van de OntwerpAcademie.

Hoe kan ik je helpen vandaag?