Nadat een ontwerp is gemaakt volgt de uitvoering van het werk. In welke volgorde de werkzaamheden precies gaan verlopen heeft vooral te maken met de bereikbaarheid van het kavel en situering van de tuin op het kavel. Stel je een tuin in de binnenstad voor die alzijdig omsloten is met buurtuinen. Dan zal de aan- en afvoer van materialen ofwel door het huis dan wel over het huis moeten plaatsvinden. Deze maatregel werkt sterk kostenverhogend en zal dus ook bepalend zijn voor de inrichting van de tuin.

Daarnaast speelt met het oog op de werkvolgorde het soort ontwerp een rol. Komen er veel bouwkundige elementen in, zijn er hoogte verschillen? enz.

Kortom de praktijk is ten alle tijde bepalend voor de feitelijke werkvolgorde. Dat neemt niet weg dat er wel iets van een algemene werkvolgorde te geven is.

De hoofdopzet van deze volgorde vormt desgewenst de basis voor een te maken werkomschrijving dan wel begroting voor de aanleg van de tuin. Het maken van een calculatie of begroting is niet iets dat ontwerpers doen maar bij de uitvoerende partij ligt, zoals een hovenier of groenaannemer.

Voor ontwerpers kan het wel handig zijn om - bij wijze van eerste indicatie - te werken met kengetallen, maar dat komt in een ander artikel naar voren.

Voor nu gaat het om de werkvolgorde hieronder:

1. Voorbereiding

2. Opschonen

3. Globaal uitzetwerk

4. Grondwerk

5. Fijn uitzetwerk

6. Verhardingen

7. Bouwkundige elementen

8. Beplantingen  

9. Afwerking  

10. Oplevering  

Nogmaals de grootte van het werk en de aard van het tuinontwerp bepalen welke onderdelen relevant zijn.

1. Voorbereiding
De voorbereidende werkzaamheden omvatten bijvoorbeeld het regelen van de vergunningen, wegafzetting, veiligheid, in beeld hebben hoe het zit met de zorgplicht omtrent flora en fauna (eventuele aanwezige vogelnesten enz). Het kan ook zijn dat er bouwhekken om het terrein moeten of dat zwaar materieel over rijplaten moet rijden.

De voorbereidende werkzaamheden liggen in principe bij de uitvoerende partij maar in overleg met ontwerper en aannemer kan het zijn dat er op onderdelen afstemming nodig is.

2. Opschonen
Opschonen zijn de werkzaamheden die erop gericht zijn om het terrein schoon en overzichtelijk te maken, te ontdoen van onrechtmatigheden; kortom bouwrijp maken wordt het ook wel genoemd.  

Het verwijderen en afvoeren van dode bomen, frezen van wortel- en stoppelresten, afvoeren van puin en/of verontreinigde grond, slopen van eventuele opstallen, het maaien en afvoeren van ruigte begroeiing.

3. Globaal uitzetwerk
Als het een groot project betreft bestaat het uitzetwerk mogelijk uit twee delen een globale aanpak en het fijne uitzetwerk. In grote lijnen geven we in deze fase aan waar de uitgraving moet plaats vinden, welke cunetten gegraven moeten worden. Wellicht zijn er flinke delen van de tuin die fors uitgegraven moeten worden.

4. Grondwerk
Na het globale uitzetwerk is duidelijk waar het grondwerk moet plaatsvinden. Ook is duidelijk waar de overtollige grond naar toe moet of waar het in de tuin in depot (tijdelijk) opgeslagen moet worden. Vijvers, cunetten, worden uitgegraven. Over het algemeen is de volgorde om eerst grond te ontgraven en die te verwerken in de tuin, waarna de aanvoer van zand of grond plaatsvindt.

Zand ten behoeve van zandbed is fundatie materiaal voor paden, terrassen, opritten, parkeerplaatsen. Zand wordt gestort in het cunet en vervolgens geprofileerd (onder profiel gebracht).

Bij de grondwerkzaamheden is het belangrijk het zandbed schoon te houden. Om die reden wordt eerst de aanvoer van grond verwerkt en daarna de aanvoer en het verwerken van het zand.

Een belangrijk aspect dat nog genoemd moet worden is dat in het grondwerk ook de graafwerkzaamheden plaatsvinden voor de aanleg van kabels en de leidingen: water, gas, nutsvoorzieningen, telecom, drainage, elektra. De officiële diepte waarop deze leidingen gelegd moeten worden is op 60 cm. Diepte ten opzichte van het maaiveld. Op die diepte ligt de zogenaamde vorstgrens.

Onder grondwerk valt bijvoorbeeld ook het maken van een sleuf ten behoeve van de fundatie van een keermuur.

5. Fijn uitzetwerk
Nadat het grondwerk verricht is zal de straatmaker, hovenier of timmerman de exacte afmeting en,vorm gaan bepalen van de verhardingen en waar bijvoorbeeld bouwkundige elementen als een schuur of overkapping komen.

Vaak zie je dat het uitzetwerk samenvalt met het aanbrengen van kantopsluitingen.

6. Verhardingen
Als het zandbed onder profiel is aangebracht wordt het aangetrild (verdicht) zodat er een stevige ondergrond ontstaat. Om die reden krijgt het zandbed overhoogte om na het trilwerk op de juiste hoogte uit te komen.

Sommige verhardingen kunnen gezien worden als bouwkundig zoals met het maken van een vlonder dat zowel als terras als bouwkundig element gezien kan worden. We onderscheiden in algemene zin drie soorten verhardingen: gesloten verharding (beton/asfalt), elementen verharding (tegels, klinkers) en halfverharding (schelpen, boomschors enz).

7. Bouwkundige elementen
De aanleg van bouwkundige elementen kan voor dat het verhardingswerk wordt aangebracht plaatsvinden zoals bijvoorbeeld het aanbrengen van: keermuren, trappen en schuurtjes. Andere bouwkundige elementen zijn: vijvers, pergola’s, schuttingen, poorten, gemetselde randen en bakken.

8. Beplantingen
Met het aanbrengen van beplantingen werken we van groot naar klein, van boom via heester naar vaste plant.

Afhankelijk van het soort tuin, de afmetingen en de positie van de tuinonderdelen kan het zijn dat de aanpak anders is. Grote bomen kunnen aangebracht worden alvorens men begint met het uitgraven van de cunetten van een pad.  

Als laatste komt de aanleg van het gazon in beeld. Deze kan gezaaid worden dan wel aangelegd worden met graszoden.

9. Afwerking
Tot slot komt de afwerking in beeld. Onder deze werkzaamheden vallen algemene zaken als: invoegen van tegelwerk, afmonteren van de verlichting, sproeiinstallatie, aanvegen en schoonmaken van verhardingen, verwijderen van hekken, ballast materiaal enzovoorts.

10. Oplevering
De oplevering is het moment dat de hovenier of aannemer de tuin doorloopt en eventuele aandachtspunten checkt.  

Lees ook:
Tuinontwerpen. Wat is het en hoe leer je het?

Aan de slag na je opleiding Tuinarchitectuur, hoe pak je dat aan?

Wim Vanhees: Ik zie tuinen als belangrijke levensvatbarre biotopen

Irma Jansen: Ik wil tuinontwerpen maken die het winnen van Netflix

Heb je ideeën of suggesties? Laat het ons weten via studentenzaken@ontwerpacademie.nl of meldt het op OA-Connect.

Wil je op de hoogte blijven?
Wordt dan lid van onze community OA-connect.

Vergeet onze socials niet:
‍LinkedIn | Facebook | Instagram

‍