Het belang van een goede match

November 22, 2020
Marleen Bos

Gelegen achter een aantal grote eiken in het dorp Vessem in Noord-Brabant staan vijf losstaande woonboerderijen. Hier bevindt zich Zorgcentrum D’n Bolle Akker van Joris Zorg. In drie van deze boerderijen bieden zij psychogeriatrische zorg, in de andere twee wonen mensen met een verstandelijke beperking. Het zorgcentrum is kleinschalig van opzet, met veel ruimte en veel natuur. De vraag aan de OntwerpAcademie: een nieuwe, meer praktische indeling voor de tuin. Een uitdagende vraag. Want hoe ga je met zo’n groot oppervlak aan de slag? Waar begin je? En is het behapbaar als stageproject?

Stagebegeleider Peter Kroesen: “Een project van deze omvang, bezoeken we altijd eerst zelf voordat we het koppelen aan een student. Het is belangrijk de locatie eerst zelf te zien en de mensen te ontmoeten die er werken en gebruik van maken. Pas als de vraag voor onszelf compleet en helder is, beoordelen we of en zo ja wie we kunnen benaderen er mee aan de slag te gaan.

Goed doen naar twee kanten

Het eerste dat opvalt zodra je het terrein van D’n Bolle Akker oploopt, is de sfeer. Er is een weide met alpaca’s, varkens, geiten, konijnen en kippen. De dieren trekken de aandacht en geven de zorg iets bijzonders. Je voelt een betrokken en speciale aandacht voor de bewoners. Met de opdrachtgevers bepaalden we de kern van de opdracht: een masterplan voor de structuur en een sfeerimpressie voor beplanting en materialen. Het toeval wilde dat Alexandra van Dijk, die inmiddels haar opleiding Tuinarchitectuur heeft afgerond, speciaal had gevraagd naar een stageproject in de zorg. Ze werkte een tijd als vrijwilliger op een gesloten afdeling van een verzorgingshuis en vertelde: ‘Ongelooflijk hoe dankbaar mensen zijn als je ze mee naar buiten neemt. Als je ze de natuur weer laat beleven.’ In december 2019 maakte Alexandra kennis met het Zorgcentrum in Vessem. De klik was er direct en het stageproject gekoppeld.

Eerste conceptideeën

Na een eerste inventarisatie en analyse presenteerde Alexandra drie conceptrichtingen: de bewegingstuin, de boerderijtuin en de historische tuin. Elk idee had zijn voor- en nadelen. Om de aanleg van de nieuwe tuin niet te ingewikkeld te maken en het project financieel haalbaar, koos Joris Zorg ervoor de bestaande structuur grotendeels te handhaven. Na zoeken en schetsen over en weer, besloten we het ontwerp letterlijk te laten aansluiten bij de bestaande structuur.  

Structuur van driehoeken

Alexandra vertaalde de huidige indeling in driehoeken naar een nieuw en praktisch ontwerp. Elke driehoek krijgt daarbij een eigen functie waarbij de wensen van de bewoners en hun families heel mooi worden geclusterd. De nieuwe inrichting biedt de bewoners meer mogelijkheden. Zo zijn er verhoogde plantenbakken, geschikt om vanuit een rolstoel te kunnen tuinieren, een grotere volière en kas om bewoners zelf groenten en planten te laten verbouwen, er zijn meer paden zodat alle gebruikers zich ruimer over het terrein kunnen bewegen en dichter bij de dieren kunnen komen. En families krijgen een plek waar ze zich in alle rust kunnen terugtrekken.

Aanpak

Het uitgangspunt bij het maken van een tuinontwerp is altijd het ontwerp te laten aansluiten bij de totale context. Voor wat betreft sfeer, uitstraling, de wensen van de gebruikers en – bij deze opdracht – de behoeften zowel als de beperkingen van de bewoners. Naast de grootte van het terrein, had Alexandra te maken met meerdere opdrachtgevers en een complex programma van eisen. Alexandra toonde veel geduld in het lange traject, zocht naar alternatieven, leefde zich goed in en verwerkte de feedback steeds op de juiste manier. Zo ontwikkelde ze gaandeweg het traject de uiteindelijke structuur.  

Leertraject

Wat ik vaak zie bij studenten – en ook bij Alexandra – is dat ze moeite hebben vanuit een veelheid aan ideeën, het juiste concept te vinden. Het is daarom gemakkelijker eerst het concept te ontwikkelen: Wat is er en wat kan ik daar mee? Wat zegt de plek me en hoe kan ik de wensen hierin integreren? Het was een mooie eyeopener in de bestaande mozaïekachtige driehoekstructuur van het complex, uiteindelijk de rode draad voor het concept te vinden. In haar ontwerp geeft Alexandra elke driehoek een eigen functie die klopt bij de plek. Ze integreert hiermee alle afzonderlijke wensen en maakt van het geheel een harmonieuze compositie. Dat heeft ze gedaan met veel gevoel voor de bewoners.  

Daarnaast heeft Alexandra grote stappen gemaakt in haar tekenvaardigheden. Naast het behouden van haar persoonlijke stijl, is het haar gelukt die te professionaliseren.
Joris Zorg is zeer tevreden met het resultaat en wil het ontwerp graag uitvoeren. Omdat de eigen financiële middelen niet voldoende zijn, zoeken ze naar sponsoren voor de aanleg. Het zou geweldig zijn als dat lukt, dat de medewerkers en bewoners straks optimaal gebruik kunnen maken van hun mooie omgeving.”

No items found.