De tuin van Ingrid van der Ven: “Uitproberen en observeren vormen de basis”

August 27, 2021
Ingrid van der Ven

“De tuin is voor mij een geborgen en heilzaam toevluchtsoord, een plek om te experimenteren, te ontdekken en te verwonderen. Ik heb er geleerd over groeiprocessen, biotopen en het enorme belang van het bodemleven. De tuinindeling en plantkeuzes zijn geëvolueerd vanuit de groeimogelijkheden, de beplanting stond altijd centraal. Er is nooit een plan aan de tekentafel geweest, uitproberen en observeren vormen de basis.” Ingrid van der Ven, docent Plantenkennis, neemt je mee op ontdekkingsreis door haar eigen tuin en sluit hiermee onze zomerserie af.

Voormalig bos

Onze tuin ligt in een wijk aan de rand van Hilversum, dichtbij bos en heide. Allerlei bosplanten vestigen zich spontaan en de tuin wordt veelvuldig bezocht door eekhoorns, spechten en boomklevers. Het is inmiddels bijna 30 jaar geleden dat wij (mijn man en ik) hier kwamen wonen. Ons kleine huis met tuin uit 1950 werd in 1992 al omzoomd door hoge, oude straatbomen en heel veel bomen van aangrenzende percelen, zoals eiken, berken, dennen, sparren - deels overblijfselen van voormalig bos op arme zandgrond.

De tuin bestond destijds voornamelijk uit gras met wat heesters, o.a. hoge en brede Rhododendrons. Verder was er aan de voorkant een kleine overkapping, aan de zijkant een houten tuinhuisje en achter, grenzend aan het huis, een terras van jaren zestig flagstones in een (hele…!) dikke laag cement. Aan de voorkant bevindt zich het grootste tuindeel, langs de zijkant een smallere strook en aan de achterkant de kleine hoek met flagstones. Met uitzondering van het gras is dit allemaal nog steeds aanwezig.

Allerlei bladplanten

Arme grond, schaduw en wortelconcurrentie

De groeiomstandigheden bleken een behoorlijke uitdaging: arme zandgrond, droge schaduw en heel veel wortelconcurrentie. Het uitgebreide wortelnetwerk van alle grote omringende bomen en van grote heesters, vormde een dichte, moeilijk doordringbare mat onder nagenoeg de hele tuin. Hoog op ons verlanglijstje stond privacy en een natuurvriendelijke tuin, verder volop ruimte om te leven, ook voor onze honden. Dus beslist geen ‘nette’ tuin. De nadruk lag vanaf het begin op de beplanting. Grijze materialen waren ondergeschikt, eenvoudig en functioneel met zoveel mogelijk hergebruikte materialen. Het loskoppelen van regenpijpen en toevoegen van compost waren een eerste stap en steeds meer planten werden toegevoegd. Met wisselend succes.

Het subtiele lichtspel in halfschaduw van witbloeiende planten

Van al het uitproberen heb ik heel veel geleerd, vooral van wat niet lukte. Steeds meer baseerde ik mijn plantkeuzes op de groeiomstandigheden en steeds minder op impulsieve, enthousiaste aankopen. Toch word ik nog steeds verrast door het aanpassingsvermogen van planten. In minder gunstige omstandigheden blijven soorten soms kleiner en bloeien minder of later, maar ze kunnen zich wel handhaven en sierwaarde geven.

Huidige ingang voortuin met berging, Acer palmatum ‘Atropurpureum’, doorgang naar zijtuin met klimplanten en oude Rhododendrons

Geleidelijke transformatie

Het gefilterde zonlicht schuift gedurende de dag geleidelijk door de tuin en in de maanden met kortere dagen is er vrijwel alleen schaduw. Er staan inmiddels zowel bladverliezende als groenblijvende, inheemse als uitheemse, kruidachtige als houtige planten. De tuin is geleidelijk verdeeld in verschillende ruimtes met doorkijkjes en diverse plekjes om te zitten en te mijmeren. Allerlei waterschalen, variërend van drinkschalen tot minivijvers, worden druk bezocht door de vele vogels. Door de combinatie van waterschalen, beplanting en al het toegevoegde organische materiaal, zijn er allerlei microklimaten ontstaan. Ook het bodemleven is veel rijker geworden.

Bostuin met waterschaal; de met heidematten bedekte wanden vormen ware ‘voorraadkasten’ voor vogels

Gaandeweg is het voortdurend bemoste gras vervangen door houtsnipperpaden en momenteel, voor meer lichtweerkaatsing, bestaat het meanderende hoofdpad uit grind, met kleine houtsnipperpaadjes in de borders. De voortuin is nu voornamelijk een bostuin, de zij-tuin is geïnspireerd op een Victoriaanse ‘stumpery’ en achter is verdeeld in een kleine bloemenhoek en patiotuintje.

De wanden direct onder bomen en heesters bleken te donker voor klimplanten en bestaan nu uit heidematten; het zijn perfecte ‘voorraadkasten’ vol nestmateriaal en insecten voor vogels. Waar meer licht en minder wortelconcurrentie is, vormen allerlei groenblijvende en bladverliezende klimplanten een afscheiding en wandbekleding. Klimplanten spelen in de hele tuin een belangrijke rol en bestaan uit vele soorten Clematis, diverse soorten Wisteria, Lonicera en Hedera en verder Pileostegia viburnoides, Akebia quinata en rankende fruitsoorten.

De dit jaar aangeplante Leptinella squalida als grasvervanger

Bostuin

In de besloten voortuin zijn veel hoge heesters inmiddels opgekroond en de onderbeplanting wordt jaarlijks voorzien van een humuslaag. Varens en bosplanten vormen een belangrijk deel van de kruidachtige beplanting. Esdoornsoorten, bosbes en andere zuurminnende heestertjes uit de heidefamilie voelen zich hier prima thuis. Op een lichter deel in de voortuin heb ik dit jaar Leptinella squalida geplant, een grasvervanger met varenachtig blad, als geleidelijk dichtgroeiend groentapijt en gevoel van ‘open plek in het bos’.

De 'stumpery'

De stumpery in de zijtuin op de foto hierboven, is een Victoriaanse oplossing voor beplanting onder hoge bomen waar extreem veel wortelconcurrentie is. Oude boomstammen en boomdelen (stump betekent stronk) doen dienst als natuurlijke containers en zorgen voor de nodige gelaagdheid en diversiteit aan beplanting. Het zijn ook natuurlijke insectenhotels en stimuleren ondergrondse schimmelvorming en verdere verrijking van het bodemleven.

Bloemenhoek en patiotuin

Bloemenhoek en een kleine patio

Achter een schuine pergola met verschillende Clematissoorten en een Rubus phoenicolasius (Japanse wijnbes) ligt een klein stukje tuin dat vol staat met een estafette aan bloeiende planten, de ‘bloemenhoek’. Een mix van klimplanten, heesters, vaste planten en bollen. Er staat altijd wel iets in bloei en het zoemt er van de insecten. Het is een soort planten-anarchie, een groen-explosie, omdat de gangbare plantafstanden, heel bewust, volledig zijn genegeerd. In dit experiment volg ik het recht van de sterkste en stuur ik vervolgens steeds een beetje bij. Het is ook een favoriete nestplek voor allerlei vogels en de stapstenen in het grind (een restant tegels van de vorige bewoners) zorgen dat broedende vogels niet verstoord worden door het geluid van voetstappen.

Warme roodtinten in allerlei plantdelen

Tegenwoordig wordt het deel met de zestiger jaren flagstones door wanden omsloten tot een kleine patio. De warmte wordt hierdoor vastgehouden en het is erg beschut. Vorstgevoelige en warmte minnende planten hebben hier een plekje. Er is een zon- en schaduwkant; aan de zonkant staan voornamelijk kuipplanten, kruiden en fruit, o.a. een citroenboompje en een mini-nectarine. Aan de schaduwkant staan veel verschillende bladplanten zoals Fatsia japonica (Vingerplant), Adiantum soorten (Venushaar), Nandina domestica (Hemelboom), Soleirolia soleirolii (Slaapkamergeluk) en diverse klim- en leiplanten zoals Rubus idaeus (framboos),Clematis, Lonicera en Hedera. En de nodige moeras-, minivijver- en waterschalen.

Bloei in de loop van de seizoenen

Inspiratie uit de omgeving

De gevarieerde omgeving rond Hilversum is, bewust en onbewust, een voortdurende bron van inspiratie. Verstilde bospaden, open heidevelden, de slingerende Vecht met de vele landgoederen in Engelse landschapsstijl, de intieme sfeer van de oude esdorpen Laren en Blaricum, waarbuiten de drukke delen de tijd lijkt te hebben stil gestaan. En natuurlijk ook de lager gelegen veengebieden rond de Loosdrechtse Plassen, met kwelbronnen en uitgestrekte waterpartijen. Een tuin is voor mij dan ook een persoonlijke plek waar fantasie vrijelijk de ruimte mag hebben en waarin niet alleen wij ons goed voelen, maar waar vooral ook planten en dieren zich goed voelen. Dat is voor mij een waar paradijs.

Jaarrond gele en geelgroene tinten
No items found.